Efrîn işgalinin kararı Cenevre'de verildi

Suriye'deki savaşta Türkiye, Suudi Arabistan ve Qatar ile birlikte El Kaide, El Nusra ve DAİŞ'i destekledi. Rusya, Suriye rejimini desteklerken, ABD ve AB Özgür Suriye Ordusu’nu (ÖSO) destekledi. YPG ve YPJ, ABD ve Rusya'nın desteği olmaksızın, Rojava'da bu güçlerin tümü ile karşılaştı ve tümünü yenilgiye uğrattı. Rusya ve ABD'nin Kürtlerle ortaklığı ve QSD'ye desteği, Kürtlerin sahadaki askeri üstünlüklerinin tartışılmaz bir biçimde açığa çıkmasından çok sonradır.

Türkiye'nin desteklediği çeteler yenilince, geriye El Kaide ve DAİŞ artıkları, Selefi Cihatçılar, Ahraruş Şam, Nurettin Zengi ve Türkmen Ordusu gibi yenilmiş gruplardan devşirilen ÖSO kaldı. Suriye rejimi de ÖSO'ya karşı üstünlüğü ele geçirince, askeri sahada QSD, rejim güçleri ve İdlib'e sıkıştırılmış savaş artıkları kaldı.

Bu aşamada, ABD ve Rusya'nın izin ve desteği ile, Türkiye'nin Efrîn işgali gerçekleşti. ABD-Rusya'nın ortaklığı işgal ile birlikte ve tesadüflerin yarattığı bir ortaklık değil, planlanarak oluşmuş bir ortaklıktır. Bu ortaklığın temelleri 2013 yılının sonunda Cenevre'de başlayan ilk görüşmelerden itibaren atılmıştır.

Cenevre'de, siyasi görüşmelerin başladığı dönemde, ABD ve Rusya'nın, Kürtleri görüşme dışında tutma ortaklıkları ilk işaretlerini vermişti; "Rojava’da cephe savaşının sonuna geliniyor... Sıcak savaşta Kürtler karşısında kaybedenler, şimdi Cenevre’de bu savaşı sürdürmek istiyorlar.

ABD, İngiltere, Fransa, Türkiye ve İran her ne şekilde olursa olsun, Rojava Kürtlerinin meşru temsilcilerinin, doğrudan veya başka güçlerle birlikte, Cenevre görüşmelerine katılmalarına karşı çıkıyorlar... Belli ki Rusya da PYD’nin Cenevre’ye katılmasında ısrarcı olmaktan yana değil." (Rojava savaşı Cenevre'ye taştı, Y.Özgür Politika, 2 Aralık 2013)

Kürtleri, siyasi çözümün dışında tutma çabaları 2. Cenevre görüşmelerinde de sürdürülmüştür; "… Rojava’da Kürtler özerk yönetimlerini ilan etmiş; başta savunma güçleri olmak üzere, belediyecilik, eğitim, sağlık, ekonomi, kültür faaliyetleri kurumsal bir niteliğe kavuşmuştur. Rojava’da sadece Kürtler değil; Araplar, Süryaniler, Ermeniler ve Hıristiyanlar ve Êzîdîler de güven içindedir. Suriye’nin diğer alanlarındaki şiddet, katliam ve tecavüzlerden kaçanlar da Rojava’ya sığınmaktadır.

…Ama bütün bu çıplak gerçeklere rağmen, Birleşmiş Milletler Teşkilatı, Cenevre’de yapılacak toplantıya, Rojava’nın meşru temsilcilerini değil; birbirleri ile çatışan çeteleri ve batı başkentlerinde konaklayan kravatlı işbirlikçileri davet etmektedir." (ABD'nin yeni Lozan'ı Cenevre 2 Konferansı, Y. Özgür Politika, 20 Ocak 2014)

Siyasi görüşmelerin ilk üçünde bir sonuç alınamayınca BM Özel temsilcisi Steffan de Mistura, 4. Cenevre toplantısının çağrısını yapıyor, "Toplantıda Suriye'nin toprak bütünlüğü çerçevesinde Federal Suriye konusu da tartışılacaktır" diyordu. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, PYD’nin Suriye barış görüşmelerine katılması gerektiğini belirtirken, ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü John Kirby, PYD’nin Cenevre’de yapılacak Suriye görüşmelerine davet edilmediğini belirtiyordu.

"Suriye’de kelle kesen, yıkım, hırsızlık ve talan yapan çeteler, iki yıldır adına vekalet savaşı yürüttükleri Suudi Arabistan, Qatar ve Türkiye tarafından temsil edilmektedir. Bu üçlünün organize ettiği Riyad toplantıları ile oluşturulan plan çerçevesinde DAİŞ, El Nusra ve Ahraruş Şam adına tayin edilen temsilciler de Cenevre’de toplantılara katılmaktadır.

ABD’nin başını çektiği koalisyon güçleri ve Rusya ile iyi ilişkiler içinde olan YPG, YPJ ve Demokratik Suriye Güçleri (QSD) ve PYD, sıra sorunun çözümü aşamasına gelince tasfiye ediliyor

Birleşmiş Milletler Teşkilatı, ABD, Rusya ve Fransa, Rojava Kürtlerinin meşru temsilcilerini ve PYD yönetimini; “siz katılırsanız kriz çıkar”, “Türkiye çok itiraz ediyor” gerekçesi ve “ileride zaten siz olacaksınız” oyalamaları ile engellemektedir. Rojava Kürtlerinin Cenevre toplantılarına davet edilmemesi, Rojava statüsünün ve Kürt temsilcilerinin meşruiyetinin tanınmaması anlamına gelmektedir.

... Hakimiyet ve egemenlik yarışında, kıyasıya bir rekabet ve mücadele içinde olan ABD ve Rusya, Kürtlerin Cenevre toplantılarına çağrılmaması konusunda tam bir ittifak içindedir. Gerçek budur."(ABD ve Rusya Kürt Politikasında ortaklaşıyor, Y.Özgür Politika, 14 Mart 2016)

ABD ve Rusya, Türkiye'ye Efrîn işgalinden önce Cerablus'ta, daha sonra da El Bab'da izin vermiş; Kürtlerin Rojava'da güçlenmesini Suriye'nin geleceği bakımından sakıncalı bulmuş; savaş sahasındaki ortaklarını Türkiye eli zayıflatmayı planlamışlardır. Bu çok açık bir plandı;

"Türkiye’nin Cerablus’u işgali ile birlikte, PYD’nin ABD ve koalisyon güçleri ile ilişkileri de eski düzeyinden farklı bir rotaya girdi. 

Türkiye’nin Cerablus işgalinden önce ABD’nin, YPG’nin öncülük ettiği Suriye Demokratik Güçleri(SDG) ile ortaklığını bozacak bir gelişme yaşanmamasına rağmen, ABD’nin, Türkiye’nin Suriye topraklarına girişini desteklemesi, ABD’nin PYD/YPG ile ittifakını revize etmesi anlamına geliyor. Savaşın sonlarına doğru bu revize işleminin, Kürtlerin canını sıkacak düzeye çıkması da sürpriz olmamalı. ... ABD, Türkiye’nin kontrollü bir şekilde SDG ve YPG’ye saldırmasına da onay vermiş görünüyor.

... Cerablus’un Türkiye tarafından işgalinin, ABD’nin Suriye’nin geleceğine ilişkin stratejik amaçlarıyla da doğrudan bağlantısı var. ABD, YPG/YPJ güçlerinin Efrîn-Kobanê arasındaki sahada ilerleyerek iki kantonu “Türkiye sınırı” boyunca birleştirmesini ve Cerablus-Azez hattının SDG’nin elinde ve kantonal yönetime geçmesini istemiyor. 

Savaş sona erdiğinde ve siyasal tartışmalar yoğunlaştığında ABD’nin Cerablus oyununa benzer dönüşler yapması sürpriz olmaz. (Cerablus'ta yarın hazırlıkları, Y.Özgür Politika, 29 Ağustos 2016)

Efrîn işgalinde Rusya neden Türkiye'yi destekliyor? Gelecek haftanın konusu.

Ferda ÇETİN / Politika