Nurî Dêrsimî 1892ine de dewa Xozatî, Axzunîke de amo rîyê dîna. Pîyê Nurî Dêrsimî aşîra Mîlan ra, maa ey kî aşîra Axuçan ra bîya. Maye be pî jêde xêr jubînî(yewbînî) nêkerdo. Ê ke cîya bîyê, Nurî Dêrsimî hona(hîna) zaf qiz bîyo. Na semed ra leyê pîyê xo de mendo. Talîyê Nurî Dêrsimî oncîa kî rind(baş) bîyo. Çike(çunke) pîyê xo hem sayîr(ozan), hem hunerkarê tamirî, hem kî(zî) malim bîyo. Kalikê Nurî Dêrsimî Mehmet Alî Efendî, pîyê Sey Riza Seyîd Îbrahîm rê xeylê serre katîbên kerda. Pîyê Nurî Dêrsimî kî xeylê serre katîbêna Sileman Axayî viraşta. Na waxtê katîbên de Nurî Dêrsimî, dewa Sorpîyan de leyê apê xo Hesen de caverdo.
Pîyê Nurî Dêrsimî xeylê serre ra dima Gullu Xanime de zewejîyo. Xozat de ju(yew) çê(key) viraşto. Nurî Dêrsimî kî gureto leyê xo. Na çê de birayê xo Riza amo rîyê dîna. Pîyê Nurî Dêrsimî, serba dewam kerdena banderîye, rusno Xarpet de leyê birayê xo Uşênî. Hama(labele) nîyado ke jêde qisawete keno, pîyê xo kî dima(badê) çê xo berdo Xarpêt. Nurî Dêrsimî, raver şîyo Ruştîya Leşkerê Xarpêtî, hama qayîle na wendexane nêbîyo. Nîyado ke rind nîyo, vejîyo, şîyo îdadîya(lîseya) Xarpêtî. Na wendexane ra dima şîyo Estamol de wendexaneyo baytarên rê qayd bîyo. Estamol de ebe hevalanê xo 1912ine de ‘Komela Dostê Kurdîstanî’ saz kerda. Komele ke qapan bîya cêro ra şîyo Dêrsimî.
Nurî Dêrsimî, Şêwaz-Kangal ra dewa Çamsigi ra Selvî Xanime de zewejîyo. Ortê Dêrsimî û Şêwaz de jê(sey) pird amo, şîyo. Deweyan de cem do gîredayêne. Hatera kî jubîyayîşê kurdan ser o propaganga kerda. Heqanîye, têduştîye, welatperwerîye û xoserîye ser o kombîyayîş kerdê. Dewlete nîyado ke bas nêkena, mefin kerdo rusno Gîresun. 1917 de ceza xo ke qedîyo oncîa şîyo Estamol. Estamol de ‘Rêxistina Berz kerdena Kurdan’ ser o gurîyo. Dima tayînê xo veto Şêwaz. Îmranli de ‘Verfekêna Rêxistina Berz kerdena Kurdan’ na ro.
Mustafa Kemal, 4-11ê êlule 1919 de Şêwaz de kongra viraşta, Nurî Dêrsimî kî silayîye kerdo. Hama Nurî Dêrsimî na silayîye peyser çarna. No hal ser o walîyê Şêwazî, Nurî Dêrsimî do pêguretêne. Mebuso Dêrsim Hasan Hayrî ke kuto(kewto) orte verdo ra. Bindestxane ra ke vejîyo jubîyayîşê welatî ser o gurîyayîşê(xebetîyayîşê) xo dewam kerdo.
Na semad ra serverê aşîran û roşnvîran ra kombîyayîşî jêdnê. Azawo Rêxistina Berz kerdena Kurdan Alîşêr ra poşt do jubînî. Çike Alîşêr qomê xo ver hem sefkan, hem rayver bîyo. Mustafa Kemal nîyado ke nînan de bas nêbeno, Qoçhîsar de ju malîkane waşto ke rişwet bido Nurî Dêrsimî. Miradê Mustafa Kemalî hurdêmîna cîa kerdêne bîya. Hama Nurî Dêrsimî no kî peyser çarno. Hevalanê xo ra pîya sorêyê(planê) xoverdayîşî viraştê. Nurî Dêrsimî vîrameyîşê xo de çi sevet ra qerarê xoverdayîş do, nîya areze kerdo: “Dewlete zonê mawo ke çand hazar serre yo qeseykeme, o ma rê qedexe kerdo. Dewlete hukmatê verênan ra hata na waxt, zon û zagonê(kulturê) ma waşto ke bivurno. Dewlete îdeolojîyo ‘tirkperestên-mislimanên’ ser o waşto ke kurdan kî bîjêro bandira xo. Ma, endî heqa xo wazeme.”…(dewam keno)