Festîvala 8. yê Dersim 10 û 11ê Hezîran de sûka Almanya Frankfûrt de eve tewrbîyayena hezaran kesan virazîya.
Festîvala ke hetê FEDA, ADEF, Cemîyetê Newede ra Înşakerdenê Dersim, Komeleya Kurmeş, Komeleya Dûştê Tertelê ’38 yê Dersim, Komeleya Pilûr û DersimSpor bi slogana ‘’Kurdistana Azad de Xoserîya Dersim’ û ‘Dersim de Jenosîdê Xoza û Kultirî rê nê’ organîze bî, 10ê aşmê roja Îne eve panelê ‘Tertelê Dersim ra na het xorayverînî û Dersim o xoser’ destpa kerd. Pawitox û nuştox Erdal Dogan, çormeger Haydar Çetînkaya, nuştox û cigeyrayox Kazim Cîhan, nuştox û Hemserokê FEDA Erdogan Yalgin’î panelî de qisey kerdî û hayr antî tarîx ra na het polîtîkayê qirkerden ser.
‘Ravêrnayenê wext’ nêbeno
Panelo ke moderatorîya ci Aysel Avesta Aydin kerd de Erdogan Yalgin’î qisey kerd û vist vîrî ke cayanê cîya ra Dersim de îtiqat û kiltûrî Ocaxê Pîrî fiştî ke Dersim xoser bimano. Nuştox û cigeyrayox Kazim Cîhan’î zî da zonayen ke îdeolojîya fermî hewl dana ke herkesî bikero tirk û va, badê Qirkerdena Ermenî, herkesî fam kerd ke dor yeno Dersim kî. Cîhan’î da zonayen ke sûcê ke dewleta tirk kerd no dewî de vejyenê werte. Çormeger Haydar Çetînkaya zî hayr ant qirkerdenê xoza yê Dersim ser û va, cayê muqades yê îtiqatî kî na qirkerden de çinî benê. Pawitox û nuştox Erdal Dogan’î zî hayr ant qebûlkerdişê Qirkerdişê Ermenîyan yê Almanya ser û va badê 101 serran no qebûlkerden kî bi mane yo, serva Tertelê Dersim kî emsal o. Dogan’î vist vîrî ke sûcanê dûştê însanîyetî de ‘ravêrnayenê wext’ nêbeno, cok ra gerek tekoşînê sîyasî û hiqûqî biramo. Badê panelî festîval eve goşdarîkerdişê muzîk û girotenê cem dewam kerd.
Tarîxê Dersim de rolê cenîyan girs o
Roja 2. yê Festîval kî eve panelê ‘Şiyayiş ra na het kultirê Dersim de rolê cenîyan’ bi moderatorîya Sûltan Aka destci kerd. Rojnameger Aysel Avesta Aydin, Azaya Meclîsê Partî yê HDP Edîbe Şahîn û hemseroka FEDA Bêmal Ozdemîr panelî de qisey kerdî û hayr antî tarîxê Kurdistan û Dersim de rolê cenîyan ser. Panelîstan veng day cenîyanê alewî û Dersimiz ke wayrê îtiqat, zon û kiltûrê xo bivejyê.
No şar wela xo ra vejîya
Parlamentera HDP yê Wan Tûgba Hezer festîval de qisey kerd û aşkere kerd ke Dersim de, Cizîr de, Sûr de rijnay û veşnay, la no şar onca wela xo ra vejîya. Hemşaredara Dersim Nûrhayat Altûn kî vist vîrî ke ’38î de şikeftan de, nika kî Cizîr de bodriman de însanan veşnay, qirkerdî. Altûn aşkere kerd ke gune şarê kurd yê ke Awrûpa de yê rîyê xo açarnê welatê xo. Parlamenterê Partîya Çep yê Eyaleta Hessen Dr. Ulrîch Wîlken kî veng da dewleta Almanya ke qedexe yê PKK wedarnê.
Kaykerdoxê Amedspor Denîz Nakî, boksor Îsmaîl Ozen û kaykerdoxa taxima Azerbaycan yê cenîyan yê Fitbol Melîs Sarialtin kî festîval de hadre bî. Sporvanê ke pîya vejîyayî ser sehne mesajê tenya nêverdayişê xoverdayişê şarê xo day.
Vinderdisê Mehmet Tûnç’an vinderdisê Sey Rizayan o
Parlamenterê HDP yê Dersim Alîcan Onlu kî eve zonê xo kirmanckî qisey kerd, rîwalê emegê ci bi selamî kerdisê Rayverê Şarê Kurd Abdullah Ocalan’î destpa qiseyanê xo kerd. Onlu da zonayen ke kiltûrê Dersim teyna sîyaset, zon û îtiqat nîyo, pêroyîna nînan o û nîya va: “Serva jûyayîn û pîyayîna Dersim emegê zaf şehîdan esto. Onlu va wayîrvejyayişê Dersim wayîrvejyayişê şehîdan o. Onlu aşkere kerd ke Mehmet Tûnçî wexto ke dûştê mûavîye herb kerd Sey Rizayan xo rê nimûne girewt. Gune ma kî Mehmet Tûnç’an xo rê nimûne bigîrê.”
‘Seray û AKP bi xo rijnîyayî’
Parlamentera HDP Fîgen Yuksekdag zî hayr ant polîtîkayanê Seray ser û va, ma kotî de bê bibê, ma sebikerê bikerê ma nîyadenê eynî rojî. Yuksekdag da zonayen ke siltanê zilmî, dîktatorî, padîşaxê taritî wazenê welatê ma de ma taritî de bifetisnê û nîya dewam kerd: “Wazenê Hardê Dersim, yê Kurdistan, hardê cenî û kedkaran taritî de biternê. Ma alwozê Sey riza, Alîşêr, Zarîfe, sakîne û Caferanê. Hardê asî yê Dersim xêlê zilim dî. La dûştê pêrokîn zilmî xover da. Ewro kî dûştê baronanê herbî çok nêdanime ro.” Yuksekdag aşkere kerd ke rixmê pêrokîn zorvajîyan, Seray û AKP bi xo rijnîya û va HDP partîya 3. û ameyîna Tirkîye ya.
Rengînîya festîval
Xêlê hunermendê zey Ozan Serdar, Ozan Comert, Ozlem Baglayan, Ayfer Duzdaş, Şengul Pak, Volkan Yagan, Alî Haydar Can, Zelal Cengîzhan, Huseyîn Guneş, Levent Ozdemî, Alî Haydar Yildiz, Koma Mûnzûr, Koma Bajar ra pîya şaîr Fetîh Koç, Îbrahîm Kilavûz û Erhan Beyazşahîn’î kî tewrê festîval bî û kilamê xo resnay Dersim.
Meydanê festîval de cayekê temsîlî yê jîyaranê Dersim kî ronîya. Herzewbîn aktivîteyo ke tewr jêde hayr ant veyvika temsîlî yê Dersim bî. Festîval de bi desan domanan cayo ke serva înan ame abirnayen de eve pêro pîya kaykerdî.
‘Wayîrê Hardê Derwês bivejîme ‘
Azaya Komîteyê Hadreyîn yê Festîval Ayten Karadag: Wazeme festîval hardê xo de bimbarek bikerime
Emserr festîval de wayirvejyayişekê rind esto. Mesajî kî zaf bi quwet ê. Na kî netîceyê tekoşîna ke welat de yena dayen a. Yeno zonayen ke dewleta tirk dûştê şarê kurd herbê topyekun yê îmha dayo destci kerden. Heto bîn ra Mereş Terolar de, Qoçgirî, Dersim de qampê penaberan (muxacîr) înşa kena. Şarê kurd zaf rind zana ke nê qampî yenê çi mane. Qirkerdenê alewîyanê kurd û şarê kurd kenê hadre. Festîval de kî nê polîtîkayan rê vajîya bes o. Dersim ra pîya çar leteyê Kurdistan ra sarê ma tewrê festîval bîyo. Mesajê quwetîn yenê dayen. Sportvanê ma, gencê ma ameyê festîval. Onca cenî eve kincanê xo yê gelerî, eve kultirê xo ameyê û reng dayê festîval. Bi temsîlî veyvikê Dersim virazîya. Eve nayî ma waşt kultirê xo biyarime vîra xo. Herr ser hona jêde wazenime kultirê xo bidime ciwyayen. Xeyal û waştenê ma no wo ke rojekê na festîval welatê xo de, hardê xo de bimbarek kerden o. Gerek ma eve vengekê berz wayrê mîrasê kal û pîranê xo, zonê xo, kultirê xo, xozaya xo, îtiqatê xo bivejime. Ez bawer kena ke ma dê wextekê kilm de ê rozan bivînê.
Hozan Comert: Wayrê Hardê Derwêş bivejime
Festîval de rolê kultir, zon û xoza girs o. Lazim o ke derheqê kultirê xo de her ca yê dinya de hişyar bime. Dersim tarîxê xo de kî her tim hetê îtiqat û kultirî xo pawito. Nika kî cendere der o. Dismen him pêrokîn Kurdistan û him kî Dersim de polîtîkayê qilêrîn rameno. Gune şarê ma quwet û qudretê xo bikero jû û layiqê şehîdanê xo û hardê derwês bivejyo. Nika kî bi gamanê stratejîk wazenê Dersim tol bikerê. Lazim o mîletê kirmanc, alewî vengê xo berz bikerê. Teybetî alewîyê ke poşt danê CHP gune endî rind bivînê. Alewî êşkenê Rojhelata Mîyanî de ronesansa newî rê rayverîn bikerê.
Kaykerdoxê Amedspor Denîz Nakî: Jûbîyayen moral dana Kurdistan
Festîval de tewrbîyayenekê zaf girs esto. Tenya Dersim nê, Cizîr ra, Amed ra her ca ra herkes ewro têlewe bîyo. Ma kêfweş ê. Ewro îta ra mesajê haştî yeno dayen. Waşten û mesajê ma serva şarê kurd nawa ke, wa vinderdisê xo yê sarreberz biramnê. Jûbîyayena sarê Awrûpa herzewbîn moral û motîvasyon dana sarê ma yê welatî.
Aza ya DAKME Ayten Kiliç: Gunê wayrê hardê xo bivejîme
Festîval rindek vêrena ra. Zaf mîlet ameya têlewe. Ma serva jîyar, dîyar û erjayenanê xo ameme jû ca. Mesajê haştî, însanîyetî, jûbîyayen, wayirveten amey dayen. Waştena ma ser hardê xo de eve zonê xo, îtiqatê xo weşî kerden o. Ma zon û kiltûrê kesî tomet nêkerdo. Nika cûnta ra girder, însanîyetîn ra dûr qirkerdenî kenê. Çond asmî yo, Nisêbîn, Cizîr, Sûr de mîlet ver çimanê dîna de bin zilmî der o. No senî zilm o? Hinî ayseno ke na polîtîkayeke mavêndewletî ya. Ma qeyta nayî qebûl nêkeme.
Hunermend Şengul Pak: Mîlet vana ‘endî bes o!
Herkes eve kultir, zon û qiseyanê xo ameyo têlewe. Ez kî zaf sa bîya ke ameya festîval. Çi heyf ke wexto ke festîval virajîna wextekê şa û rindek nîyo. Wextekê zaf giran bi. Omidê ma yê haştî peyser şî. Xêlê gencê ma amey qirkerden, sûkê ma vesnay, keyeyî day ver adir, mîlet bar kerd, sûkî tol mendî. Heto bîn ra mîlet dûştê nayî de vano bes o!
Azaya Meclîsê Partî yê HDP Edîbe Şahîn: Festîval ters şikite
Ez nayê vînena, her ke şino festîval hona jêde bingeh gêno. Emserr têlewe ameyîn hona rindek o. Eke ma amê têlewe raya tengî keme hera. Dewlet tersekê eşto hometî ser ke, vejyayisê teber kî beno sûc. La na festîval cewabekê rindek da nê polîtîkayan û no terso ke dewlet kerd a şikite. Dewlet polîtîkayanê asîmîlekerden û şikiten newe ra ana rojdem. Ma na polîtîka ’38 ra na het silasneme. O wext de kî qir kerd, îskan kerd, yê ke pey de mendî kerd tirk, îtiqatê xo ra fişt dûr. Dewlet dî ke rixmê îskan, sirgûn, qirkerden homet onca peyser ceyrena hardê xo ser, nika kî wazenê eve ardenê muxacîran ma vila bikerime, sirgûn bikerime. Vervê nika cenî tewr jêde xover da. Nika kî kar o jêde poştê cenîyan ser de yo. Gune hardê xo, rayê xo, îtiqatê xo ca meverdeme.
Verva mûavîye bibime jû
Parlamenterê HDP yê Dersim Alîcan Onlu:
Çîyo ke ma ewro festîval de dî ma sa keno. Çike emserr Cizîr de, Sîlopî, Sûr, Nisêbîn û sûkanê Tirkîye de zorvajîya Seray estbî. Herkesî ser o, kamî û îtiqatan ser o zilm û zorvajî esto. Verva na zorvajî xoverdayis kî esto. Dugelê dîna vera na zilm bêveng ê. Na festîval de çîyo ke mordem sa beno dûştê na zilm de jûbîyayen a. Zof hetî, rengî, vengî ameyê pêser. Heta nika ma xêlê çî seweta ke nêbîme jû kerdî vindî. Verva mûavîye, verva zilm û zordarî jûbîyayen gameke muhîm a.
Tarîx û kultirê Dersim de xoveresten esto. Zaf kultirî û zaf zonî esto.O hardê Derwês de zaf gonî kî esta.
Mesajê mi no wo ke, seweta Dersim, îtiqat, zon, jîyar û dîyarê Dersim kam ke gureyeno bîrê pêser. Gune kes tever de memano.
Hinî kenê ke herkesî bitersnê û bicîrê bin bandorê xo. Gune herkes vera mûavîye emserr bîro welat û wayrê xoverdayis bivejyo. Gune Awrûpa ra royê jûbîyayen bibime Dersim. Sarê ma yê ke Awrûpa de cuwyenê vatena ma, kam ke Dersim ser o vate xo esto, kar keno bêrê jû ca.
(Politika)